Een lange tijd verscholen zelfportret van Rembrandt keert deze week terug naar huis: vanaf dinsdag 29 november hangt het in Escher in Het Paleis, waar het tussen 1850 en 1894 ook al een plek had toen Prins Hendrik, zoon van Koning Willem II, er woonde.

Het schilderij is sinds 1898, bijna 125 jaar, niet meer te zien geweest in Nederland en sinds 1967 zelfs niet meer in het openbaar tentoongesteld. Het zelfportret krijgt een bijzondere plaats tussen de beroemde zelfportretten van de Nederlandse prentkunstenaar M.C. Escher, wiens werk sinds 2002 in het paleis hangt. Het schilderij van Rembrandt is hier tot en met 29 januari 2023 te zien.

Aanleiding voor deze bijzondere gebeurtenis is recent onderzoek naar de geschiedenis van het schilderij door Rembrandt-specialist Gary Schwartz. In zijn boek 'Rembrandt met rode baret' geeft Schwartz een reconstructie van de lotgevallen van het kunstwerk. In 1823 werd het gekocht door de latere Koning Willem II. In 1839 werd het van Brussel naar Den Haag verplaatst, waarna het vanaf 1842 in het nabijgelegen Paleis Kneuterdijk hing.

De dood van Willem II leidde tot een veiling van zijn schilderijencollectie in 1850. Hierna hoefde het zelfportret niet ver te reizen: het kwam te hangen in Paleis Lange Voorhout (tegenwoordig bekend als Escher in Het Paleis), dat toen in bezit was van Willem Frederik Hendrik. Het schilderij bleef hier ten minste 35 jaar en hoogstwaarschijnlijk 44 jaar.

Detectiveroman

De verdere geschiedenis van het schilderij leest als een detectiveroman. Met de vererving binnen de koninklijke familie aan Hendriks zus, Prinses Sophie, verliet het werk Nederland en werd het naar de Duitse stad Weimar gebracht, waar zij groothertogin was. Daar hing het tot 1921, toen het gestolen werd uit het Weimar Museum. Het was zoek tot het in 1945 ineens opdook in Amerika.

De Amerikaanse overheid nam het zelfportret in beslag en stuurde het in 1967 weer naar Duitsland met de intentie het terug te laten keren naar het museum in Weimar. Eenmaal terug werd het echter succesvol geclaimd door een erfgename, Het doek verdween weer uit het zicht van het publiek. Tot nu, 55 jaar later.